Wanneer je gaat kijken voor een nieuwe meubel zoals een kast of tafel heb je de keuze tussen massief hout of plaatmateriaal. Op het eerste oog lijkt MDF de beste keus doordat het goedkoper is én bestaat uit houtafval. Maar is dat ook zo? Is MDF duurzaam? En kan het daarmee concurreren met massieve houtsoorten?
Het antwoord: op dit moment nog niet. Waarom? Dat leg ik graag even uit.
MDF heeft duurzame fases én slechte fases
In de levensloop van MDF zijn er verschillende fases. Sommige fases zijn duurzaam, maar daar staan weer slechte fases tegenover. Om dat duidelijk te krijgen heb ik overzichtelijk gemaakt wat er in de verschillende fases gebeurt.
Eerste fase: Zoeken van materiaal
Dit is, vanuit de kant van het hout gezien, super duurzaam. MDF wordt gemaakt van houten vezels die eerder als afval werden gezien. Voor MDF platen wordt vaak zaagsel of schaafsel uit zagerijen gebruikt. Hiervoor worden dus geen bomen gekapt.
Wat niet zo duurzaam is, is het gebruik van lijm in de platen. Om de houtvezels aan elkaar vast te maken en om een stevig paneel te krijgen worden de vezels gemengd met lijm. Deze lijm bestaat uit chemicaliën die erg slecht zijn, zoals formaldehydehars. Formaldehydehars is een kunsthars die de houtvezels goed bij elkaar kan houden, maar wel giftig is. Er zijn ook MDF platen die worden gelijmd met lijm uit natuurlijke producten, maar het nadeel daarvan is dat de platen een stuk duurder worden.
Tweede fase: Het maken van de panelen
De panelen worden onder super hoge druk in elkaar geperst. Dit is de reden dat de panelen mooi egaal zijn. Het persen zorgt ook voor extra stevigheid van de platen. Het nadeel van het persen is dat er heel veel energie voor nodig is. Om de MDF platen sterk en egaal te maken is er 4 keer zo veel energie nodig als bij het persen van OSB platen.
Derde fase: Vervoeren van de MDF platen
De materialen die gebruikt worden bij het maken van MDF platen zijn in de meeste gevallen al dicht bij de fabriek. Het zaagsel komt van hout dat al is geïmporteerd, en heeft dus niet zo’n hoge invloed op de duurzaamheid van de platen. Ook het vervoeren van de platen kan efficiënter dan dat het met hout zou kunnen. De platen kunnen netjes op elkaar worden gestapeld en worden zo gezaagd dat de afmetingen mooi uitkomen bij het vervoer. Bij massief hout is dit anders, er moeten in sommige gevallen latjes tussen de planken worden gedaan en het hout heeft vaak overlengte.
Vierde fase: Het verwerken van de platen
De lijm die is gebruikt bij het maken van de platen komt in deze fase weer vrij. De lijm houdt de houtvezels bij elkaar, dus wanneer de platen worden verzaagd of geschuurd komt de lijm in de lucht terecht. Voor het milieu is dit niet zo’n fijn proces, maar ook voor de meubelmakers is het slecht. De formaldehydehars dat wordt gebruikt in de lijm wordt snel omgezet in gasvorm en kan zorgen voor ademhalingsproblemen. Soms krijgt iemand hier ook huidirritaties van. Niet zo’n fijn spulletje dus.
Vijfde fase: Het einde van het product
Dit is misschien wel de meest vervuildende fase. Wanneer een kast of tafel van MDF niet meer voldoet of niet meer stevig is, zijn de panelen vaak niet opnieuw te gebruiken. Het hout is dan ook echt afgeschreven. De meest duurzame methode om met de panelen om te gaan is het scheiden van de houtvezels en de lijm, maar dit kost nog meer energie dan wanneer er platen worden gemaakt van nieuw houtafval.
In tegenstelling tot MDF is het bij massief hout zo dat het makkelijk opnieuw verlijmd kan worden met een andere plank. Ook kan massief hout geschuurd worden waardoor het er weer als nieuw uitziet. Van een oude tafel kan er daarom makkelijk een nieuwe kast gemaakt worden met minimaal afval.
MDF duurzaam gemaakt zonder formaldehydehars
Naast de standaard MDF platen vindt je ook steeds vaker MDF dat vrij is van formaldehydehars, het meest schadelijke deel van de lijm die gebruikt wordt bij het persen van de platen. In plaats van de formaldehydehars wordt er dan gebruik gemaakt van natuurlijke vervangers. Er is één nadeel ten opzichte van het originele MDF; het is bijna 2 keer zo duur.
Daarnaast is er nog steeds de vijfde fase waarbij de panelen zijn afgeschreven. Ook de duurzamere MDF platen zijn niet eindeloos te gebruiken en vormen op den duur afval.
Waarom wordt MDF dan gebruikt in plaats van massief hout?
MDF heeft natuurlijk wel een paar goede eigenschappen. De panelen gaan bijvoorbeeld makkelijk door de zaag heen omdat het zo zacht is. Daarnaast is MDF ideaal om makkelijk strakke meubelen te maken. Toch is de belangrijkste reden dat MDF gebruikt wordt het geld. De aanschaf van een meubel uit plaatmateriaal is goedkoper dan een meubel van massief eiken. Maar is goedkoop duurkoop?
MDF meubelen gaan natuurlijk wel een aantal jaar mee, maar een massief houten meubel kan je hele leven meegaan. Het hout kan keer op keer opnieuw worden behandeld, geschaafd en verlijmd waardoor je van hetzelfde hout elke keer een nieuw meubel kunt maken. Het massieve hout behoudt daardoor veel meer waarde. Dus om een lang verhaal kort te maken: MDF is goedkoper op korte termijn terwijl massief hout duurzamer is én goedkoper is op lange termijn.
